TOD là “xương sống" của chiến lược phát triển đô thị Việt Nam giai đoạn tới

Mô hình đô thị TOD - xu hướng tất yếu

Tại Hội thảo "Hành trình hiện thực hóa đô thị TOD Việt Nam: Cơ hội và thách thức", TS. Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho biết: Năm 2025 là giai đoạn các đô thị lớn như TPHCM bước vào quá trình tái cấu trúc mạnh mẽ, đặc biệt trong tư duy quy hoạch và quản trị không gian phát triển.

Trong đó, mô hình đô thị TOD (Transit-Oriented Development), mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng sẽ là xương sống trong chiến lược phát triển đô thị mới của Việt Nam, nhằm giải quyết bài toán ùn tắc, mở rộng không gian đô thị và nâng cao chất lượng sống trong dài hạn.

Phát triển đô thị theo mô hình TOD không chỉ là xu hướng của thế giới, mà đang trở thành yêu cầu tất yếu đối với Việt Nam trong giai đoạn mới. Để hiện thực hóa được mô hình này, cần có tư duy quy hoạch đồng bộ, cơ chế minh bạch, khả thi cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý - doanh nghiệp - chuyên gia, và đặc biệt là các chính sách khuyến khích phát triển nhà ở gắn với nhu cầu thật của người dân.

TS. Nguyễn Văn Đính cho rằng, bất động sản chỉ thực sự phát triển bền vững khi đồng hành với quy hoạch, và khu đô thị được tổ chức theo mô hình hiện đại, thông minh, lấy giao thông công cộng làm trục dẫn.

TOD cần nền tảng pháp lý rõ ràng và quy hoạch tích hợp ngay từ đầu

Là chuyên gia đầu ngành về phát triển TOD, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, Việt Nam dù đã đưa vào sử dụng 2 tuyến metro ở Hà Nội và TPHCM nhưng chưa có đô thị TOD. Tại TPHCM, khi đưa tuyến metro số 1 vào hoạt động, thì Thành phố nhanh chóng triển khai tuyến metro số 2. Ông đánh giá, việc đưa metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên vào hoạt động mới chỉ đạt được 1/3 quãng đường để tới xây dựng đô thị TOD.

Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, TOD cần nền tảng pháp lý rõ ràng và quy hoạch tích hợp ngay từ đầu. Ảnh: VGP/LA

Đoạn đường thứ 2 là phải xây dựng được những tiện ích đáp ứng nhu cầu đi lại và cuộc sống của người dân gắn với việc đi metro như trường học, bệnh viện, dịch vụ, thương mại… Và cuối cùng là thu hút hàng trăm ngàn người dân về ở cạnh metro để đi làm bằng metro, hoặc phương tiện công cộng. Làm được những điều này, theo ông Ngô Viết Nam Sơn, khi đó Việt Nam mới có đô thị TOD.

KTS Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh mô hình đô thị TOD chỉ có thể phát huy hiệu quả khi được triển khai trên nền tảng pháp lý rõ ràng và quy hoạch tích hợp ngay từ đầu. Theo ông, quỹ đất hai bên các tuyến metro cần có cơ chế pháp lý minh bạch, làm cơ sở cho công tác đền bù, giải phóng mặt bằng và tái phát triển đô thị.

Trong bối cảnh TPHCM định hướng mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị lên hơn 1.000 km, việc tích hợp đa ngành và thu hút hợp tác công - tư trở nên cấp thiết. TOD, theo ông, không chỉ tối ưu hóa quỹ đất và giảm phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, mà còn tạo ra hệ sinh thái sống thân thiện, tiện lợi cho người đi bộ quanh các nhà ga. Trong bối cảnh TPHCM thành siêu đô thị sau sáp nhập, các tuyến metro tiếp theo phải được quy hoạch theo tư duy TOD ngay từ đầu.

Ở góc độ liên kết vùng, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng tuyến Vành đai 4 - kết nối TPHCM với cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải cần được quy hoạch như trục TOD - logistics khép kín. Nếu làm bài bản, tuyến này sẽ thúc đẩy phát triển đô thị - công nghiệp - cảng biển cho toàn vùng Đông Nam Bộ.