Xây dựng và cập nhật kế hoạch ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050

Chủ nhiệm: TS.KTS. Lưu Đức Minh                                               

Tham gia: ThS. Nguyễn Thị Lan Anh

ThS. Nguyễn Việt Dũng

ThS. Nguyễn Tiến Trung

KS. Vương Thu Hoài

CN. Nguyễn Thị Hạnh

Và các cán bộ Viện Quy hoạch Môi trường, Hạ tầng Kỹ thuật đô thị và Nông thôn

MỤC LỤC DANH MỤC VÀ KÝ HIỆU VIẾT TẮT    5 DANH MỤC BẢNG     7 DANH MỤC HÌNH       8 MỞ ĐẦU    9 1. Sự cần thiết thực hiện nhiệm vụ    9 2. Cơ sở pháp lý thực hiện nhiệm vụ 10 3. Mục tiêu của nhiệm vụ        11 4. Quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ 11 5. Quá trình xin ý kiến   12 6. Sản phẩm nhiệm vụ.  12 CHƯƠNG 1. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CỦA NGÀNH XÂY DỰNG GIAI ĐOẠN 2014-2020          13 I.1. Rà soát tình hình thực hiện kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của ngành Xây dựng giai đoạn 2014 - 2020     13 I.2. Rà soát các văn bản liên quan đến biến đổi khí hậu đã ban hành của ngành (cấp TW, vùng và địa phương) và xác định các nội dung có liên quan cần điều chỉnh, bổ sung    40 I.3. Đánh giá chung        62 CHƯƠNG 2. TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NƯỚC BIỂN DÂNG ĐỐI VỚI NGÀNH XÂY DỰNG   64 2.1. Kịch bản Biến đổi khí hậu, nước biển dâng   64 2.2. Xu thế, diễn biến tác động của BĐKH, NBD tới các lĩnh vực của ngành Xây dựng          74 2.2.1. Tác động của BĐKH, NBD tới lĩnh vực phát triển đô thị       75 2.2.2. Tác động của BĐKH, NBD tới không gian đô thị và hạ tầng kỹ thuật      80 2.2.3. Tác động của BĐKH, NBD tới lĩnh vực nhà ở và công trình xây dựng.     96 2.2.4. Tác động của BĐKH, NBD tới lĩnh vực vật liệu xây dựng.    96 CHƯƠNG 3. NGHIÊN CỨU ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG ỨNG PHÓ  VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU NGÀNH XÂY DỰNG GIAI ĐOẠN 2021-2030, TẦM NHÌN ĐẾN 2050 98 3.1. Thách thức và cơ hội của Biến đổi khí hậu, NBD đối với ngành Xây dựng cho giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050     98 3.2. Quan điểm và định hướng ưu tiên trong thích ứng với Biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đối với ngành Xây dựng cho giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 102 3.3. Mục tiêu của KHHĐ         103 3.4. Giải pháp thích ứng với BĐKH, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính       104 3.4.1. Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu   104 3.4.2. Giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính         106 3.4.3. Giải pháp tăng cường năng lực, thể chế chính sách.      108 3.5. Đề xuất lồng ghép yếu tố biến đổi khí hậu vào các chiến lược, chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành Xây dựng 110 3.5.1. Nguyên tắc, quan điểm chung trong vấn đề lồng ghép yếu tố BĐKH        110 3.5.2. Đề xuất lồng ghép yếu tố biến đổi khí hậu vào các chiến lược, chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành Xây dựng.       111 3.6. Danh mục các nhiệm vụ, dự án về thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính         112 CHƯƠNG 4. TỔ CHỨC TRIỂN KHAI THỰC HIỆN KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG     137 4.1. Các giải pháp thực hiện Kế hoạch hành động         137 4.2. Tổ chức thực hiện   138 KẾT LUẬN          140 PHỤ LỤC   145

MỞ ĐẦU 

1. Sự cần thiết thực hiện nhiệm vụ:                                             

Trong nhiều năm qua, nhằm ứng phó và giảm thiểu tác động của BĐKH, Chính phủ đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch hành động như: Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 05/12/2011 phê duyệt Chiến lược quốc gia về BĐKH; Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012 phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh; Quyết định số 1474/QĐ-TTg ngày 05/10/2012 về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về BĐKH giai đoạn 2012-2020; Quyết định số 403/QĐ-TTg ngày 20/3/2014 phê duyệt Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020; Quyết định số 2053/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris ngày 28/10/2016; Chiến lược quốc gia của Việt Nam về Phòng chống và Giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020 trong bối cảnh BĐKH đang trình Chính phủ phê duyệt.

Để triển khai các chương trình, kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của quốc gia, Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành quyết định số 209/QĐ-BXD ngày 04/3/2014 phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Xây dựng, giai đoạn 2014 - 2020.

Các dự án triển khai theo quyết định số 209/QĐ-BXD là những nghiên cứu bước đầu về tác động của biến đổi khí hậu đối với ngành xây dựng. Trên cơ sở đó nhận định rõ nét hơn bức tranh tổng thể về tác động của BĐKH đối với ngành và các giải pháp cần thực hiện để ứng phó và giảm thiểu tác động của BĐKH.

Để thực hiện kế hoạch hành động hiệu quả hơn, trên cơ sở kết quả, sản phẩm các dự án đã thực hiện theo quyết định số 209/QĐ-BXD, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 811/QĐ-BXD ngày 18/8/2016 phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2016 - 2020 thay thế cho quyết định số 209/QĐ-BXD.

Tuy nhiên, trong giai đoạn 2016-2018, hầu hết các nhiệm vụ đề xuất tại Quyết định số 811/QĐ-BXD ngày 18/8/2016 đều chưa được thực hiện, ngoại trừ các nhiệm vụ thuộc đề án phát triển đô thị Việt nam ứng phó với BĐKH. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu nguồn vốn thực hiện. Đồng thời, Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2016 - 2020 cũng chưa cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu quốc gia ban hành năm 2016.

Bên cạnh đó, trong 2 năm 2017 và 2018, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành một số Kế hoạch ở các lĩnh vực khác nhưng có liên quan tới giảm thiểu BĐKH như Quyết định số 419/QĐ-BXD ngày 11/5/2017 ban hành Kế hoạch hành động ngành Xây dựng vè tăng trưởng xanh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; quyết định số 802/QĐ-BXD ngày 26/7/2017 ban hành Kế hoạch hành động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong công nghiệp xi măng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030... Theo đó, Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2016 - 2020 phê duyệt tại quyết định số 811/QĐ-BXD ngày 18/8/2016 có thể sẽ có những chồng chéo với các kế hoạch mới ban hành của ngành.

Và gần đây nhất, Chính phủ đã ban hành quyết định số 84/QĐ-TTg ngày 19/01/2018 Phê duyệt Kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh Việt Nam đến năm 2030.

Đặc biệt, ngày 31/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1670/QĐ-TTg về phê duyệt chương Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016 - 2020, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc thực hiện Chiến lược quốc gia về BĐKH và Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh. Tại quyết định này, Thủ tướng chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường cập nhật kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của quốc gia. Theo đó, các Bộ, ngành, địa phương cần xây dựng, cập nhật Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 để Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050.

Trong bối cảnh mới với nhiều thông tin cập nhật về kịch bản biến đổi khí hậu  năm 2016 cũng như nhiều chương trình, kế hoạch ứng phó và giảm thiểu tác động của BĐKH mới được ban hành của Chính phủ và ngành Xây dựng; theo yêu cầu tại Quyết định số 1670/QĐ-TTg, việc rà soát, cập nhật, bổ sung, điều chỉnh Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 là cần thiết cho từng giai đoạn phát triển của Ngành, cần được triển khai ngay nhằm tránh chồng chéo với các kế hoạch của ngành mới ban hành trong thời gian qua, đồng thời đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ được Chính phủ giao.

2. Cơ sở pháp lý thực hiện nhiệm vụ:                                       

Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) số 72/2020/QH14;

Nghị quyết số 93/NQ-CP ngày 31/10/2016 của Chính phủ về việc phê duyệt Thỏa thuận Paris thực hiện Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH;

Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11 tháng 02 năm 2020 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045;

 Nghị định số 64/20100/NĐ-CP ngày 11/6/2010 của Chính phủ về Quản lý cây xanh đô thị;

Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 05/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về BĐKH;

Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh;

Quyết định số 1670/QĐ-TTg ngày 31/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chương Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016 – 2020.

Quyết định số 1055/QĐ-TTg ngày 20/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch quốc gia thích ứng với BĐKH giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn tới năm 2050

Quyết định số 438/QĐ-TTg ngày 25/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 – 2030".

Quyết định số 524/QĐ-TTg ngày 01/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021 – 2025";

Quyết định số 209/QĐ-BXD ngày 04/3/2014 của Bộ Xây dựng phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Xây dựng, giai đoạn 2014 - 2020.

Quyết định số 811/QĐ-BXD ngày 18/8/2016 của Bộ Xây dựng phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2016 – 2020.

Quyết định số 967/QĐ-BXD ngày 24/7/2020 của Bộ Xây dựng ban hành Kế hoạch hành động của Bộ Xây dựng thực hiện thỏa thuận Paris về Biến đổi khí hậu, giai đoạn 2020 – 2030.

Dự thảo Kế hoạch triển khai nhiệm vụ thích ứng với Biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050.

Dự thảo Chiến lược Quốc gia về phòng chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Dự thảo "Chương trình hành động tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường theo Kết luận số 56-KL/TW ngày 23/8/2019 của Bộ Chính trị" do Bộ TNMT soạn thảo trình Chính phủ.

Quyết định số 1277/QĐ-BXD ngày 10/10/2018 của Bộ Xây dựng phê duyệt danh mục và đề cương, dự toán kinh phí thực hiện nhiệm vụ biến đổi khí hậu năm 2018, thuộc chương trình mục tiêu ứng phó với Biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh.

3. Mục tiêu của nhiệm vụ:                                                                      

- Rà soát, đánh giá các nhiệm vụ đã được triển khai theo Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) giai đoạn 2016 – 2020.

- Xác định được các thách thức và cơ hội của BĐKH đối với quá trình phát triển của ngành Xây dựng; cập nhật kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH ngành xây dựng cho các giai đoạn tiếp 2021-2030, tầm nhìn đến 2050; xây dựng các nhiệm vụ, lộ trình triển khai và nguồn lực để thực hiện kế hoạch.

4. Quá trình thực hiện nhiệm vụ:

- Nhóm nghiên cứu đã khảo sát thực địa tại một số địa phương, bao gồm: Hà Nội và các tỉnh lân cận, thành phố Hồ Chí Minh, và các tỉnh lân cận; Đà Nẵng và các tỉnh lân cận.

- Nhóm nghiên cứu đã gửi phiếu điều tra tới 63 Sở Xây dựng và nhận được văn bản trả lời của 19 Sở. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng đã tổng hợp thông tin số liệu liên quan thông qua kế thừa kết quả khảo sát của các đề tài nghiên cứu, dự án sự nghiệp kinh tế do Viện Quy hoạch đô thị Nông thôn quốc gia thực hiện trong những năm qua.

- Nhóm nghiên cứu đã rà soát, tổng hợp kết quả của các nhiệm vụ về BĐKH đã thực hiện theo các quyết định của TTCP và của Bộ Xây dựng: quyết định số 2623/QĐ-TTg ngày 31 tháng 12 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2013 - 2020; quyết định số 209/QĐ-BXD ngày 04/3/2014 của Bộ Xây dựng phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Xây dựng, giai đoạn 2014 - 2020; quyết định số 811/QĐ-BXD ngày 18/8/2016 của Bộ Xây dựng phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ngành Xây dựng, giai đoạn 2016 - 2020.

- Nhóm nghiên cứu đã rà soát danh mục các nhiệm vụ đã được phê duyệt tại các quyết định của ngành như: Quyết định số 419/QĐ-BXD ngày 11/5/2017 ban hành Kế hoạch hành động ngành Xây dựng về tăng trưởng xanh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; quyết định số 802/QĐ-BXD ngày 26/7/2017 ban hành Kế hoạch hành động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong công nghiệp xi măng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030...

Trên cơ sở đó, đề xuất các nội dung điều chỉnh, tiếp tục thực hiện trong các giai đoạn tiếp theo.

5. Quá trình xin ý kiến:

 - Báo cáo Xây dựng và cập nhật KHHĐ của ngành Xây dựng ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Dự thảo Quyết định phê duyệt Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (dự thảo 2) trình nghiệm thu hội đồng nghiệm thu cấp cơ sở ngày 08 tháng 09 năm 2020.

-  Báo cáo Xây dựng và cập nhật KHHĐ của ngành Xây dựng ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Dự thảo Quyết định phê duyệt Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (dự thảo 3) sau khi chỉnh sửa theo ý kiến của Hội đồng nghiệm thu cấp cơ sở được gửi xin ý kiến các đơn vị có liên quan và một số chuyên gia độc lập. Viện Quy hoạch Đô thị Nông thôn Quốc gia nhận được văn bản trả lời và ý kiến đóng góp của 05 đơn vị và 05 chuyên gia độc lập:

1. Cục Quản lý Nhà và Thị trường BĐS (Văn bản số 145/QLN ngày 06/10/2020)
2. Vụ Quy hoạch Kiến Trúc (Văn bản ngày 02/10/2020)
3. Viện Vật liệu xây dựng (Văn bản số 721/VLXD-NCCL ngày 05/10/2020)
4. Viện KHCN Xây dựng (Văn bản số 1650/VKH-TTQT ngày 01/10/2020)
5. Viện Kiến trúc Quốc gia (Văn bản số 244/VKTQG-QLKH ngày  05/11/2020)
6. GS.TS Nguyễn Hữu Dũng - Viện trưởng Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt Nam - Chuyên gia độc lập
7. TS. Nguyễn Trung Hòa - Nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường  (Bộ Xây dựng) - Chuyên gia độc lập
8. PGS.TS. Vũ Thị Vinh - Nguyên Tổng thư ký - Hiệp hội các đô thị VN - Chuyên gia độc lập
9. Ông Nguyễn Khắc Cường - Chuyên gia Chuyên gia độc lập
10. Bà Chu Thị Yến - Chuyên gia độc lập

-  Báo cáo Xây dựng và cập nhật KHHĐ của ngành Xây dựng ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Dự thảo Quyết định phê duyệt Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (dự thảo 4) sau khi chỉnh sửa theo ý kiến của các  đơn vị và 05 chuyên gia độc lập được trình nghiệm thu Hội đồng Bộ.

6. Sản phẩm nhiệm vụ:

- Sản phẩm 1: Báo cáo tổng hợp kết quả nhiệm vụ “Xây dựng và cập nhật kế hoạch hành động của Ngành Xây dựng ứng phó với Biến đổi khí hâu giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050”;

- Sản phẩm 2: Dự thảo quyết định phê duyệt “Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó của với biến đổi khí hậu, nước biển dâng giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”.