Rà soát, đánh giá hệ thống văn bản quy định và cơ chế tạo nguồn lực thực hiện quản lý không gian đô thị 2 bên trục đường mới mở trong đô thị

Chủ nhiệm đề tài: Ths. KTS. Nguyễn thị Hồng Diệp

I. Sự cần thiết của đề tài

Hiện nay toàn quốc có 788 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa là 35,7 %, tốc độ đô thị hóa hàng năm đạt 3,4%/ năm và kỳ vọng đạt tỷ lệ đô thị hóa 50% năm 2025 (Báo cáo của WB). Tuy nhiên, các đô thị lớn bị đánh giá là hạn chế lợi thế cạnh tranh, do chi phí vận chuyển cao, tắc nghẽn giao thông và thị trường đất đai bị bóp méo v..v.

Tại các đô thị lớn như thành phố Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, nhu cầu để thực hiện đầu tư xây dựng các trục đường trong đô thị, hoàn thiện hệ thống giao thông, cải tạo và chỉnh trang không gian cảnh quan đô thị trong giai đoạn tới là rất lớn và cấp bách. Ví dụ tại Hà Nội như Dự án Trục đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa, quy mô 1000m với tổng mức đầu tư là 800 tỷ đồng, Trục đường Đại Cồ Việt, Trục đường Thái Hà-Chùa Bộc kinh phí hàng nghìn tỷ đồng, mặc dù kinh phí để đầu tư xây dựng là rất lớn, tuy nhiên giá trị, lợi ích khai thác không gian hai bên đường để bù đắp chi phí đầu tư tuyến đường chưa thực hiện được do thiếu cơ chế, chính sách và quy định phù hợp.

Nhiều dự án mới chỉ dừng lại ở mục tiêu giải quyết về đầu tư xây dựng tuyến đường, giải quyết bài toàn giao thông, nhu cầu đi lại mà chưa xem xét đến hình ảnh đô thị, tuyến phố, thiếu quy định quản lý để tạo bộ mặt, hình ảnh đô thị, tái thiết đô thị, là nguyên nhân gây ra hình thức kiến trúc nhà mỏng, nhà méo, kiến trúc, cảnh quan tuyến phố lộn xộn, thiếu không gian đi bộ, chưa xứng tầm với mức đầu tư xây dựng.

Bên cạnh đó cũng có những dự án triển khai tốt, nhưng chưa được nghiên cứu và nhân rộng trên địa bàn cả nước. Như dự án mở đường như Trục đường Hoàng Sa - Trường Sa tại TP Đà Nẵng và trục đường Nguyễn Thái Học tại TP Vũng Tàu... Với cơ chế phù hợp, dự án đã khuyến khích sự tham gia của Nhà đầu tư và cộng đồng dân cư, trong đó Nhà nước, các Nhà Tư vấn quy hoạch, thiết kế có vai trò tạo điều kiện (công cụ quản lý và giải pháp kỹ thuật), nên công tác thực hiện xây dựng tuyến đường và không gian hai bên đường rất thuận lợi, tiết kiệm chi phí đầu tư trục đường cho ngân sách Nhà nước do bù đắp từ khoản thu thuế sử dụng đất mới, và người dân trong dự án được hưởng lợi từ chính các hoạt động tái điều chỉnh đất của dự án.

Với lý do nêu trên, việc nghiên cứu và đề xuất cơ chế huy động nguồn lực thực hiện quản lý các trục đường mới mở trong đô thị phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam nghiên cứu điểm tại Đà Nẵng, Vũng Tàu và Hà Nội là hết sức cần thiết.

II. Mục tiêu nghiên cứu

- Nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm nước ngoài về công cụ quản lý Tái điều chỉnh đất đai để tạo nguồn lực đầu tư hạ tầng và cơ chế có sự tham gia của cộng đồng trong công tác xây dựng các trục đường trong đô thị.

- Rà soát, đánh giá và đề xuất xuất kiến nghị đổi mới một số bất cập tồn tại trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành trong quản lý và thực thi, tạo cơ chế chính sách thu hút nguồn lực quản lý không gian đô thị hai bên trục đường mới mở được hiệu quả phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam nghiên cứu điểm tại Đà Nẵng, Vũng Tàu và Hà Nội.

III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

a. Đối tượng:

Quản lý không gian đô thị hai bên trục đường mới mở trong đô thị. Trục đường mới mở bao gồm: trục đường bộ đường trục chính, đường bộ đường chính đô thị. Không gian đô thị tại các trục đường khác không nằm trong phạm vi nghiên cứu của đề tài.

b. Phạm vi nghiên cứu:

Tại 03 địa điểm: thành phố Hà Nội, thành phố Đà Nẵng và thành phố Vũng Tàu.

IV. Phương pháp nghiên cứu

• Điều tra khảo sát thực trạng.
• Phân tích xử lý thông tin, phân tích đánh giá hiện trạng và tình hình quản lý quy hoạch kiến trúc tại các trục đường mới mở.
• Sử dụng các câu hỏi định lượng và định tính để giải quyết các vấn đề nghiên cứu.
• Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế: Điều tra về giá đất đền bù, giá đất do Nhà nước quy định và giá đất trên thị trường tại một số dự án có thu hồi đất bắt buộc trên địa bàn TP. Hà Nội, thành phố Đà Nẵng và thành phố Vũng Tàu.
• Phương pháp thu thập, thống kê và xử lý thông tin: Sau khi thu được số liệu điều tra cần tiến hành thống kê, phân tích và chiết xuất thông tin nhằm minh chứng cho những luận điểm của đề tài.
• Phương pháp chuyên gia: Vì đề tài đòi hỏi lý luận sâu sắc, phân tích thực tiễn và tầm nhìn chiến lược nên cần tham vấn ý kiến của các chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm và chuyên sâu trong ngành.

V. Ý nghĩa của đề tài

-  Góp phần làm chỉnh trang bộ mặt đô thị hiện nay.

- Hoàn thiện cơ sở lí luận và hệ thống văn bản pháp quy phục vụ công tác xây dựng cơ chế đầu tư kết hợp giữa Nhà nước, Tư nhân và cộng đồng.

- Hoàn thiện cơ sở lí luận và hệ thống văn bản pháp quy phục vụ công tác hoàn thiện và đổi mới phương pháp lập quy hoạch nói chung và các khu vực cải tạo chỉnh trang không gian đô thị 2 bên trục đường mới mở nói riêng có sự tham gia cộng đồng

 -  Đề tài sẽ có đóng góp hết sức tích cực vào việc quản lý quy hoạch, kiến trúc các tuyến đường mới mở tại TP Hà Nội, TP Đà Nẵng, TP Vũng tàu và các đô thị lớn khác tại Việt Nam; Kết quả sẽ đóng góp mục tiêu xây dựng hình ảnh đô thị giàu bản sắc, hiện đại và phát triển bền vững.