Bảo đảm hiệu quả thi hành quy định pháp luật mới trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng

 Ảnh minh họa, nguồn: ITN.

Để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả thi hành của các quy định pháp luật trong công tác quản lý hoạt động đầu tư xây dựng (ĐTXD), theo hệ thống chính quyền địa phương 2 cấp, tại Văn bản số 6386/BXD-KTQLXD, ban hành ngày 07/7/2025, về thực hiện một số quy định mới trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương triển khai tổ chức thực hiện và quan tâm chỉ đạo thực hiện một số nội dung liên quan đến: (1) Cấp Giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng; (2) Quản lý năng lực hoạt động xây dựng; (3) Các nội dung về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD/thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; (4) Thẩm quyền thành lập BQLDA ĐTXD chuyên ngành, BQLDA ĐTXD khu vực; (5) Nhiệm vụ, thẩm quyền về quản lý chi phí ĐTXD; (6) Và một số nội dung khác.

Trong đó, thứ nhất, về cấp Giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng, theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 56 Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung điểm h khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025): miễn Giấy phép xây dựng đối với "Công trình thuộc dự án ĐTXD đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD tại khu vực có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt".

Do đó, để bảo đảm thực hiện nghiêm công tác quản lý trật tự xây dựng khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đề nghị UBND cấp tỉnh nghiêm túc thực hiện các quy định về quản lý trật tự xây dựng theo quy định tại Điều 67 Nghị định số 175/2024/NĐ-CP ngày 30/12/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xây dựng về quản lý hoạt động xây dựng, trách nhiệm về quản lý trật tự xây dựng theo quy định tại khoản 8 Điều 121 Nghị định 175/2024/NĐ-CP; Chỉ đạo các cơ quan được phân cấp về quản lý trật tự xây dựng trong việc kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện trách nhiệm của chủ ĐTXD công trình trong việc gửi thông báo thời điểm khởi công xây dựng, hồ sơ thiết kế xây dựng theo quy định đến cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng tại địa phương để quản lý theo quy định tại điểm k khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng năm 2014 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 30 Điều 1 Luật số 62/2020/QH14.

Có biện pháp kiểm soát việc thực hiện trách nhiệm của chủ đầu tư về "Kiểm tra các điều kiện khởi công công trình xây dựng theo quy định tại Điều 107 Luật số 50/2014/QH13 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 39 Điều 1 Luật số 62/2020/QH14. Thực hiện việc thông báo khởi công xây dựng công trình theo quy định của pháp luật về xây dựng; mẫu thông báo khởi công được quy định tại Phụ lục V Nghị định này" theo quy định tại khoản 3 Điều 14 Nghị định số 06/2021/NĐ-CP ngày 26/01/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng, thi công xây dựng công trình và bảo trì công trình xây dựng.

Thứ hai, về quản lý năng lực hoạt động xây dựng, quy định về Chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng tại khoản 4 Điều 148, khoản 2 Điều 159 Luật Xây dựng đã được bãi bỏ theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 56 Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025). Đề nghị UBND cấp tỉnh chỉ đạo Sở Xây dựng thực hiện trách nhiệm theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 56 Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 159 Luật Xây dựng trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ thẩm quyền về thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD/thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, cấp Giấy phép xây dựng, kiểm tra công tác nghiệm thu, quản lý trật tự xây dựng.

Thứ ba, Nghị định số 144/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng, đã quy định việc phân cấp thẩm quyền thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD/thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở cho cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh.

Cụ thể, theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 11 Nghị định số 144/2025/NĐ-CP, nhiệm vụ thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD/thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở các công trình thuộc dự án có công trình cấp đặc biệt, công trình của dự án thuộc lĩnh vực kỹ thuật chuyên ngành (hàng không, đường sắt và hàng hải) được chuyển từ cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành cho cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh.

Bỏ quy định người đề nghị thẩm định được đề nghị cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành thẩm định đối với các dự án/công trình thuộc dự án có công trình cấp I quy định tại khoản 10 Điều 16 và khoản 7 Điều 44 Nghị định số 175/2024/NĐ-CP.

Đối với nhiệm vụ thẩm định hoặc có ý kiến về công nghệ đối với các dự án thuộc đối tượng điều chỉnh theo quy định tại Luật Chuyển giao công nghệ, Bộ quản lý ngành, lĩnh vực chủ trì thẩm định về công nghệ/chủ trì phối hợp với Bộ KH&CN có ý kiến về công nghệ đối với dự án do Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư, Bộ trưởng Bộ quản lý ngành, lĩnh vực quyết định đầu tư hoặc dự án do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư (đối với dự án sử dụng vốn khác); cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh chủ trì thực hiện đối với các dự án còn lại.

Thứ tư, việc thành lập và tổ chức hoạt động của BQLDA ĐTXD chuyên ngành, BQLDA ĐTXD khu vực cho UBND cấp tỉnh thực hiện theo quy định tại Điều 6 Nghị định số 140/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng.

Kể từ ngày 01/7/2025, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm quản lý, quyết định việc tổ chức lại hoặc giải thể BQLDA ĐTXD chuyên ngành, BQLDA ĐTXD khu vực do UBND cấp huyện thành lập và thực hiện hình thức quản lý dự án theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 32 Nghị định số 140/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ.

Thứ năm, Nghị định số 144/2025/NĐ-CP đã quy định việc phân cấp thẩm quyền các nội dung về quản lý chi phí ĐTXD cho UBND cấp tỉnh, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và một số cơ quan khác.

Cụ thể, đối với UBND cấp tỉnh thực hiện: (1) Công bố giá xây dựng tổng hợp, suất vốn ĐTXD (nếu cần thiết); (2) Xây dựng, ban hành các định mức bảo trì, bảo dưỡng chưa có trong danh mục định mức được Bộ Xây dựng, Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành ban hành; (3) Ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật cấp nước đô thị và KCN;

(4) Không thực hiện việc công bố đơn giá xây dựng công trình của địa phương; (5) Không thực hiện việc lấy ý kiến Bộ Xây dựng trước khi ban hành định mức dự toán các công tác xây dựng đặc thù của địa phương; (6) Không thực hiện việc chấp thuận giá chuyển nhượng quyền sử dụng phần mộ cá nhân và giá dịch vụ nghĩa trang, dịch vụ hỏa táng tại các nghĩa trang, cơ sở hỏa táng được đầu tư từ nguồn vốn ngoài NSNN.

Đối với nhiệm vụ của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và một số cơ quan khác, UBND cấp tỉnh căn cứ quy định của các Nghị định số 144/2025/NĐ-CP tổ chức triển khai tới các cơ quan chuyên môn trực thuộc, chủ đầu tư của các dự án, trong đó lưu ý: (1) Cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện việc cho ý kiến về sự phù hợp của phương án giá (gồm phương pháp xác định, các yếu tố đầu vào để xác định chi phí, định mức (nếu có), mức giá)... đối với giá chuyển nhượng quyền sử dụng phần mộ cá nhân và giá dịch vụ nghĩa trang, dịch vụ hỏa táng tại các nghĩa trang, cơ sở hỏa táng được đầu tư từ nguồn vốn ngoài NSNN;

(2) Cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án hoặc chủ đầu tư (trong trường hợp đã xác định được chủ đầu tư) tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt dự toán chi phí chuẩn bị dự án, chi phí thuê tư vấn nước ngoài;

(3) Chủ đầu tư không phải báo cáo người quyết định đầu tư khi điều chỉnh dự toán xây dựng công trình trong các trường hợp quy định tại khoản 4, khoản 5 Điều 15 Nghị định số 10/2021/NĐ-CP ngày 09/02/2021 của Chính phủ về quản lý chi phí ĐTXD;

(4) Chủ đầu tư không phải lấy ý kiến về chỉ số giá xây dựng để điều chỉnh hợp đồng xây dựng đối với trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 27 Nghị định số 10/2021/NĐ-CP.

Thứ sáu, về một số nội dung khác, UBND cấp tỉnh trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ thực hiện xây dựng nội dung tuyên truyền liên quan đến thi hành các quy định mới nêu trên đến các cơ quan, tổ chức và người dân, giúp hiểu biết, nắm bắt pháp luật kịp thời để thực hiện; UBND cấp tỉnh có trách nhiệm bảo đảm nguồn lực để tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền; ban hành đầy đủ các văn bản theo nhiệm vụ đã được giao tại Luật và các Nghị định nêu trên về phân cấp, ủy quyền đối với các đơn vị trực thuộc trong phạm vi quản lý của địa phương.

Việc thành lập, tổ chức lại, giải thể BQLDA ĐTXD chuyên ngành, khu vực đồng thời phải tuân thủ quy định của pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập và các quy định của pháp luật có liên quan.

Theo quy định tại Điều 6 Nghị định số 105/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCCC&CNCH, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, cơ quan chuyên môn về xây dựng có trách nhiệm thẩm định thiết kế về PCCC trong quá trình thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD và thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở.

Ngày 18/6/2025, Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 5269/BXD-KTQLXD về việc hướng dẫn, tổ chức thực hiện thẩm định nội dung thiết kế về PCCC của cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về PCCC&CNCH. Đề nghị các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nghiên cứu để thực hiện bảo đảm tuân thủ quy định.