Kinh nghiệm xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh và giải pháp cho Hà Nội

TS. Zbigniew Klimont: Sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị nghiên cứu, chính quyền và các doanh nghiệp sẽ mang lại hiệu quả trong ngăn chặn ô nhiễm không khí. Ảnh: VGP/Minh Anh

Bên lề Hội thảo về các vấn đề môi trường của Hà Nội, TS. Zbigniew Klimont - Trưởng nhóm nghiên cứu về quản lý ô nhiễm thuộc Chương trình Năng lượng, Khí hậu và Môi trường của Viện Phân tích Hệ thống Ứng dụng Quốc tế (IIASA) - đã chia sẻ những kinh nghiệm xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh và đưa ra giải pháp cho Hà Nội.

Kinh nghiệm xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh

Chia sẻ về thành công trong xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Tiến sĩ Zbigniew Klimont cho biết: Những năm 1950, tình trạng ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh diễn ra nặng nề. Đặc biệt, thành phố này đã từng phải đối mặt với mức độ ô nhiễm không khí cực kỳ cao vào khoảng thời gian giữa thập kỷ 1990 đến năm 2013. Các loại ô nhiễm như PM2.5, NOx, SO2 thường xuyên vượt quá giới hạn an toàn, gây ảnh hưởng đáng kể tới sức khỏe cộng đồng cũng như môi trường sống.

Để giảm thiểu ô nhiễm không khí, Bắc Kinh đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm kiểm soát nguồn phát thải như: Đầu tư xây dựng hệ thống xe buýt và tàu điện ngầm rộng lớn hơn giúp giảm số lượng phương tiện cá nhân; thực hiện quy định nghiêm ngặt về tiêu chuẩn khói bụi từ nhà máy sản xuất; áp dụng chương trình "Xe hơi lẻ" nhằm hạn chế lưu thông xe hơi ở khu vực trung tâm thành phố vào cuối tuần hoặc khi gặp tình trạng ô nhiễm nặng; thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo như gió, mặt trời thay vì nhiên liệu hóa thạch; tổ chức các chiến dịch giáo dục cộng đồng về bảo vệ môi trường và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc giữ sạch không khí.

"Những nỗ lực này đã góp phần cải thiện đáng kể chất lượng không khí tại Bắc Kinh trong vài thập kỷ qua, mặc dù vẫn còn cần tiếp tục cố gắng để đạt được mục tiêu bền vững lâu dài", TS. Zbigniew Klimont chia sẻ.

TS. Zbigniew Klimont cũng khẳng định, để giải quyết ô nhiễm không khí một trong những giải pháp quan trọng được Bắc Kinh đưa ra đó là hợp tác liên vùng. Cùng với đầu tư mạng lưới quan trắc tập trung vào các chất gây ô nhiễm, từ đó phân tích nguồn thải để biết chính sách đưa ra có phù hợp không.

"Dựa trên các bằng chứng khoa học, cứ một vài năm, Bắc Kinh lại xem nguồn gây ô nhiễm trong các ngành giao thông, công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp… khác như thế nào để từ đó có giải pháp quản lý"- TS. Zbigniew Klimont thông tin.

TS. Zbigniew Klimont khẳng định, Bắc Kinh sử dụng công cụ tài chính và chế tài rất mạnh mẽ trong quản lý và kiểm soát nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí.

Bắc Kinh nhận thấy rằng vấn đề hợp tác liên vùng rất quan trọng và đến nay nồng độ PM 2.5 của Bắc Kinh tốt hơn nhiều mức an toàn theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Và hiện nay, chính quyền Bắc Kinh vẫn đang nỗ lực để quản lý và kiểm soát, xử lý ô nhiễm không khí.

Đề xuất giải pháp cho Hà Nội

Theo TS. Zbigniew Klimont, Hà Nội là nơi có rất nhiều trường đại học và viện nghiên cứu, điều này tạo điều kiện thuận lợi để các nhà khoa học trẻ cùng hợp tác, tạo ra những giải pháp đột phá hơn trong việc quản lý và kiểm soát, xử lý ô nhiễm không khí.

"Sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị nghiên cứu, chính quyền và các doanh nghiệp tư nhân sẽ mang lại hiệu quả vượt bậc trong việc ngăn chặn ô nhiễm không khí. Các trường đại học như Đại học Kỹ thuật TPHCM, Đại học Bách Khoa Hà Nội, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đều có đội ngũ nghiên cứu mạnh về môi trường. Họ đã thực hiện nhiều dự án nghiên cứu về quản lý chất lượng không khí và ứng dụng công nghệ mới để giảm thiểu ô nhiễm", TS. Zbigniew Klimont nói.

"Một trong những yếu tố quan trọng nữa là việc phối hợp giữa các khu vực Hà Nội trung tâm và các địa phương lân cận", TS. Zbigniew Klimont gợi ý. Việc này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có. Các hoạt động như di chuyển, thay đổi cơ cấu của các nhà máy đều đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí độc hại.

"Sự can thiệp chính sách cần phải linh hoạt và đáp ứng nhu cầu cụ thể của mỗi khu vực", TS. Zbigniew Klimont khuyến nghị. Ví dụ, việc áp dụng thuế carbon tại các khu công nghiệp có thể giúp giảm lượng khí CO2 phát thải; trong khi đó, việc xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiệu quả tại các quận nội thành sẽ giảm lượng xe hơi lưu thông, từ đó giảm ô nhiễm không khí.

TS. Zbigniew Klimont đề xuất, việc áp dụng thuế carbon tại các khu công nghiệp và nhà máy nhiệt điện là một trong những giải pháp hiệu quả để giảm lượng khí CO2 phát thải. Việc áp thuế carbon sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm năng lượng và chuyển sang sử dụng nguồn năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, theo TS. Zbigniew Klimont, Hà Nội cần xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiệu quả hơn để giảm lượng xe hơi lưu thông trong thành phố. Việc phát triển tuyến buýt, metro và xe đạp điện sẽ giúp giảm lượng khí thải từ phương tiện giao thông và đồng thời giảm tắc nghẽn giao thông.

Cuối cùng, người dân cần tích cực tham gia và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Việc giáo dục và nâng cao tuệ độ của người dân về việc bảo vệ môi trường là điều cần thiết. Các hoạt động tuyên truyền về việc buộc người dân sử dụng túi tái chế, phân loại rác thải và giữ vệ sinh môi trường là những bước khởi đầu quan trọng.

Riêng với việc đốt cháy rơm rạ và chất thải nông nghiệp gây ra nhiều khí thải ô nhiễm không khí, Hà Nội cần thực hiện các biện pháp như thu gom chất thải nông nghiệp để tái chế thành phân bón hữu cơ, giảm lượng rác thải và đồng thời cung cấp nguồn dinh dưỡng cho đất ruộng.

"Không chỉ dừng lại ở Hà Nội, các thành phố khác cũng cần áp dụng các giải pháp tương tự để bảo vệ môi trường. Cùng với sự nỗ lực của chính phủ và cộng đồng dân cư, Hà Nội chắc chắn sẽ sớm sở hữu bầu trời xanh sạch đẹp như mơ ước".  TS. Klimont nói.