“Đô thị 15 phút” kinh nghiệm quốc tế và bài học cho quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam

“Đô thị 15 phút” kinh nghiệm quốc tế và bài học

cho quy hoạch phát triển đô thị việt nam

“15 MINUTE CITY” INTERNATIONAL EXPERIENCE AND LESSONS

FOR VIETNAM URBAN DEVELOPMENT PLANNING

 

ThS.KTS. Vũ Hoàng Yến

Giảng viên trường Đại học Kiến trúc Hà Nội

 

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và các thách thức về môi trường, giao thông, cũng như chất lượng cuộc sống đang ngày càng trở nên bức thiết, mô hình "Đô thị 15 phút" đã xuất hiện như một giải pháp hợp lý. Bài báo này phân tích kinh nghiệm quốc tế về việc áp dụng mô hình này và đưa ra bài học cho sự phát triển của các đô thị tại Việt Nam. Qua nghiên cứu sâu rộng về các dự án thực tiễn và lý thuyết chuyên sâu, chúng tôi nhận thấy rằng việc áp dụng linh hoạt mô hình "Đô thị 15 phút" có thể góp phần cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống đô thị, bằng cách giảm thiểu thời gian di chuyển, tăng cường tiếp cận dịch vụ cộng đồng và thúc đẩy một lối sống bền vững hơn. Bài báo đề xuất các chiến lược cụ thể cho việc tích hợp mô hình này vào quy hoạch và phát triển đô thị tại Việt Nam, dựa trên sự phân tích các điều kiện địa lý, văn hóa và kinh tế xã hội đặc thù.

In the context of rapid urbanization and challenges in the environment, traffic, and quality of life that are becoming increasingly urgent, the "15-minute urbanism" model has appeared as a reasonable solution. This article analyzes international experience in applying this model and offers lessons for the development of urban areas in Vietnam. Through extensive research on practical and in-depth theoretical projects, we have found that the flexible application of the "15 Minute Urbanism" model can contribute to significantly improving the quality of urban life, by reducing travel time, increasing access to community services, and promoting a more sustainable lifestyle. The article proposes specific strategies for integrating this model into urban planning and development in Vietnam, based on the analysis of specific geographical, cultural, and socio-economic conditions.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.         Giới thiệu

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và những thách thức liên quan đến môi trường sống đô thị ngày càng gia tăng, mô hình "đô thị 15 phút" đã nổi lên như một giải pháp đầy hứa hẹn, hướng tới việc tạo ra các không gian sống đô thị bền vững, thân thiện và đáng sống cho mọi cư dân. Qua việc khám phá lý thuyết và nguồn gốc, thực tiễn và ứng dụng, cũng như thách thức và giải pháp liên quan đến mô hình này, chúng ta có thể thấy rõ tầm quan trọng và tiềm năng to lớn mà nó mang lại cho tương lai quy hoạch đô thị.

Mô hình "đô thị 15 phút" không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường thông qua việc hạn chế lưu lượng xe cộ và khuyến khích các phương thức di chuyển bền vững như đi bộ và đi xe đạp, mà còn góp phần cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống đô thị bằng cách tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ và tiện ích cộng đồng. Hơn nữa, mô hình này còn thúc đẩy sự gắn kết cộng đồng và tạo ra một môi trường sống đa dạng, linh hoạt và phản ánh giá trị cũng như nhu cầu của cư dân đô thị.

Tuy nhiên, việc triển khai mô hình "đô thị 15 phút" không phải không gặp phải thách thức. Từ việc cập nhật quy hoạch và quy định đô thị, giải quyết vấn đề tài chính và đầu tư, cho đến việc đảm bảo công bằng và tiếp cận cho tất cả cư dân, mỗi bước đi đều đòi hỏi sự cân nhắc và nỗ lực không ngừng từ phía các nhà hoạch định chính sách, nhà quy hoạch đô thị, cũng như sự tham gia của cộng đồng.

Đối với Việt Nam, việc áp dụng mô hình "đô thị 15 phút" sẽ cần phải điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện cụ thể của từng thành phố và khu vực, với sự tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng giao thông đa dạng, xây dựng đô thị xanh, và khuyến khích sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Qua đó, mô hình này không chỉ là một giải pháp cho các vấn đề hiện tại mà còn mở ra cơ hội để tái định hình tương lai đô thị tại Việt Nam, hướng tới một môi trường sống đô thị chất lượng cao, thân thiện với môi trường và đáng sống cho mọi người.

2.         Nguồn gốc và sự phát triển của mô hình “Đô thị 15 phút”

 

            Hình 1: Minh họa của Paris 15 phút. (Nguồn: Carlos Moreno)         Khái niệm "đô thị 15 phút" được giới thiệu bởi Carlos Moreno, một giáo sư người Pháp gốc Colombia, trong nỗ lực tìm kiếm một giải pháp cho cuộc sống đô thị hiện đại, nơi thời gian di chuyển dài và sự phân tách không gian đã trở thành một vấn đề lớn. Mô hình này nhấn mạnh đến việc tái cấu trúc không gian đô thị sao cho mọi cư dân có thể tiếp cận được

hầu hết các dịch vụ cơ bản và nhu cầu hàng ngày trong vòng 15 phút đi bộ hoặc đi xe đạp từ nhà của họ. Ý tưởng này không chỉ nhằm giảm thiểu thời gian và chi phí di chuyển mà còn góp phần vào việc giảm lượng khí thải CO2, tăng cường sức khỏe cộng đồng và cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị. [1].

 

3.         Trụ cột của mô hình Đô thị 15 phút

 

Hình 2: Khung thành phố 15 phút. (Nguồn: Moreno et al. 2021)      Mô hình "đô thị 15 phút" dựa trên bảy trụ cột chính: (1) Khoảng cách, (2) mật độ, (3) đa dạng, (4) số hóa, (5) thiết kế đô thị quy mô con người, (6) tính linh hoạt, (7 ) khả năng kết nối.

(1) Khoảng cách - Sự gần gũi: Mô hình này nhấn mạnh việc giảm bớt sự phụ thuộc vào phương tiện giao thông cá nhân thông qua việc cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ và nhu cầu hàng ngày bằng cách đi bộ hoặc đi xe đạp. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường mà còn thúc đẩy một lối sống khỏe mạnh hơn.

(2) Mật độ: Để thực hiện được mô hình "đô thị 15 phút", một mức độ mật độ nhất định là cần thiết. Mật độ cao hơn giúp hỗ trợ sự gần gũi và đa dạng, từ đó tạo điều kiện cho việc tiếp cận dễ dàng hơn đến các dịch vụ và tiện ích. Tuy nhiên, việc này cần được quản lý một cách cẩn thận để tránh tạo ra sự quá tải và giữ cho không gian sống đô thị khả thi và dễ chịu.

(3) Đa dạng: Mô hình yêu cầu một sự đa dạng trong chức năng sử dụng đất, từ đó tạo ra một môi trường sống đa chức năng nơi cư dân có thể làm việc, học tập, mua sắm và giải trí trong cùng một khu vực. Sự đa dạng này giúp tăng cường sự gắn kết cộng đồng và khả năng phục hồi của đô thị.

(4) Số hóa: Số hóa mặc dù không phải là một phần của nguyên tắc ban đầu của mô hình đô thị 15 phút, đã trở thành một yếu tố quan trọng nhờ vào sự phát triển của các giải pháp thành phố thông minh. Công nghệ thông minh như dữ liệu lớn và Internet vạn vật không chỉ cho phép các nhà quy hoạch và cư dân tiếp cận thông tin theo thời gian thực và tham gia tích cực vào quá trình quy hoạch, mà còn tăng cường khả năng sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên.

(5) Tỷ lệ con người: Nhu cầu quay trở lại quy mô con người là một trong những bài học lớn về đại dịch COVID-19 đối với các thành phố (Afrin và cộng sự, 2021). Quy mô và hình thức của một thành phố 15 phút được xác định dựa trên nhu cầu và đặc điểm của con người. Khái niệm này ủng hộ việc thiết kế lại không gian công cộng vì lợi ích của người dân hơn là ô tô. Nó thúc đẩy đầu tư vào đường đi bộ và đi xe đạp để người dân thành phố có thể đáp ứng nhu cầu hàng ngày của họ trong khoảng cách 15 phút đi bộ hoặc đạp xe (Moreno và cộng sự, 2021).

(6) Tính linh hoạt: Khái niệm thành phố 15 phút ủng hộ việc chuyển đổi các không gian công cộng và bán công cộng đơn chức năng thành các khu vực đa mục đích nhằm tối đa hóa việc sử dụng các tòa nhà và không gian (Allam, Nieuwenhuijsen, et al., 2022; Balletto et al., 2021). Nó nhằm mục đích phân công các vai trò đa mục đích cho các không gian công cộng và bán công cộng đang được sử dụng cho một mục đích cụ thể tại một thời điểm cụ thể trong ngày hoặc vào những ngày nhất định. Paris là một ví dụ, nơi một số sân chơi của trường học trở thành công viên khi trường đóng cửa và phục vụ mục đích riêng biệt vào cuối tuần (Duany & Steuteville, 2021; Weng và cộng sự, 2019).

(7) Khả năng kết nối: Tạo sự kết nối giữa các khu dân cư bằng phương tiện giao thông công cộng giúp tránh các khu dân cư bị cô lập và các khu ổ chuột. Nó đảm bảo sự tích hợp liên tục của các khu dân cư riêng lẻ vào cấu trúc đô thị rộng hơn. Trong các khu vực lân cận thành phố kéo dài 15 phút, các phương thức di chuyển tích cực như đi bộ và đi xe đạp được kết hợp với phương tiện giao thông công cộng, tăng hiệu quả giao thông công cộng và giải quyết các kết nối dặm đầu/cuối (Duany & Steuteville, 2021; Pozoukidou & Chat-ziyiannaki, 2021).

4.         Kinh nghiệm quốc tế từ việc áp dụng mô hình Đô thị 15 phút

Mô hình "đô thị 15 phút" đã trở thành một phần quan trọng trong kế hoạch phát triển của nhiều thành phố toàn cầu, như Paris dưới sự dẫn dắt của Thị trưởng Anne Hidalgo, đã đặt nền móng cho việc tái cấu trúc không gian sống đô thị, nhằm mục tiêu tạo ra một môi trường sống thân thiện và bền vững hơn. Paris nổi bật với việc mở rộng không gian xanh và tăng cường các khu vực dành cho người đi bộ, đồng thời phát triển dịch vụ cộng đồng. Bên cạnh đó, Melbourne, Barcelona và Portland cũng đã tiếp bước và triển khai những chiến lược tương tự, nhấn mạnh vào việc tạo ra các không gian sống đô thị bền vững và đáng sống.

4.1 Paris, Pháp

Paris được coi là thành phố tiên phong trong việc áp dụng mô hình "đô thị 15 phút". Dưới sự lãnh đạo của Thị trưởng Anne Hidalgo, thành phố đã triển khai nhiều chính sách và dự án nhằm chuyển đổi không gian đô thị, giảm thiểu sự phụ thuộc vào xe hơi và tăng cường không gian xanh cũng như tiện ích công cộng. Một số sáng kiến như: gồm việc mở rộng và nâng cấp mạng lưới đường dành cho người đi bộ và xe đạp, tái thiết các quảng trường và công viên, và phát triển các "làng đô thị" nơi mọi dịch vụ cần thiết đều nằm trong tầm đi bộ.

Tăng cường giao thông công cộng: Đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng như tàu điện ngầm, xe buýt và đường dành cho người đi bộ và xe đạp, giúp cư dân di chuyển dễ dàng trong phạm vi 15 phút [5].

Phát triển cơ sở hạ tầng: Xây dựng các tiện ích cần thiết như trường học, bệnh viện, công viên và cửa hàng trong khu vực gần cư dân, giúp họ tiết kiệm thời gian và công sức khi tiếp cận các dịch vụ này [1].

 

Hình 3: Mạng lưới tích hợp đi bộ và xe đạp ở Paris   Thúc đẩy phong trào di chuyển bằng xe đạp: Tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng xe đạp bằng cách xây dựng các đường xe đạp an toàn và chương trình cho thuê xe đạp công cộng [6].

Quy hoạch lại không gian đô thị: Tái thiết kế các khu vực đô thị để tối ưu hóa việc sử dụng không gian và tạo ra môi trường sống đa dạng và thân thiện với người dân [2].

 

Kết quả là một không gian sống đô thị thân thiện hơn, với sự cải thiện đáng kể về chất lượng không khí và mức độ thỏa mãn của cư dân.

 

4.2 Melbourne, Úc

Melbourne đã lên kế hoạch cho một trung tâm đô thị "20 phút", một biến thể của mô hình "đô thị 15 phút", với mục tiêu là tạo ra một mạng lưới các trung tâm cộng đồng nơi mọi người có thể đáp ứng được hầu hết nhu cầu hàng ngày trong vòng 20 phút đi bộ, xe đạp hoặc phương tiện giao thông công cộng. Kế hoạch này tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng xanh, nâng cao chất lượng các dịch vụ công cộng và khuyến khích phát triển kinh tế địa phương, từ đó thúc đẩy sự tham gia cộng đồng và tạo ra một môi trường sống đa dạng và bền vững.

Chương trình thử nghiệm 20 phút: Melbourne bắt đầu triển khai một chương trình thử nghiệm 20 phút trong ba khu vực, nhằm đảm bảo rằng mọi dịch vụ và tiện ích cần thiết như chăm sóc sức khỏe, giáo dục... đều được dân cư tiếp cận trong bán kính 20 phút.

Khung cảnh Di chuyển và Nơi ở: Melbourne đã thiết lập một khung cảnh Di chuyển và Nơi ở để đặt con người vào trung tâm, tăng cường sự tiện lợi và an toàn cho các phương tiện công cộng và người đi bộ.

Tăng cường giao thông công cộng: Đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng như tàu điện ngầm, xe buýt và đường dành cho người đi bộ và xe đạp, giúp cư dân di chuyển dễ dàng trong phạm vi 15 phút.

Tái thiết kế không gian đô thị: Melbourne đã tái thiết kế một số khu vực đô thị để tối ưu hóa việc sử dụng không gian và tạo ra môi trường sống đa dạng và thân thiện với người dân.

Tăng cường phát triển kinh doanh địa phương: Thành phố đã hỗ trợ các doanh nghiệp và cửa hàng địa phương để thúc đẩy nền kinh tế địa phương và tạo ra sự đa dạng trong các dịch vụ và sản phẩm.

 

Hình 4: Khả năng tiếp cận của Melbourne tới thực phẩm, giải trí, giao lưu cộng đồng, không gian mở công cộng, giao thông công cộng và mô tả mật độ dân số

4.3 Barcelona, Tây Ban Nha

Barcelona đã triển khai "Siêu khối" (Superblocks), một dự án nhằm giảm thiểu lưu lượng xe cộ trong các khu vực cụ thể của thành phố, tăng không gian cho người đi bộ và hoạt động cộng đồng. Mỗi "Siêu khối" là một khu vực lớn nơi giao thông xe cộ bị hạn chế, từ đó tạo ra không gian mở cho các hoạt động như đi bộ, chơi đùa và tụ tập cộng đồng. Dự án này không chỉ giảm tiếng ồn và ô nhiễm không khí mà còn cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống đô thị.

Thành phố Barcelona có diện tích 101,35km2 và phần lớn được đô thị hóa, tạo thành một vùng đô thị liên tục với các đô thị lân cận ở phía Đông Bắc và Tây Nam, đồng thời là trung tâm của một vùng đô thị rộng lớn. Giống như các thành phố Địa Trung Hải khác, Barcelona có đặc điểm tổng thể là một thành phố truyền thống với hình thái đô thị nhỏ gọn và liên tục, mật độ dân số cao, sự kết hợp giữa các mục đích sử dụng đất và cơ cấu thương mại dựa trên các doanh nghiệp nhỏ, những đặc điểm giúp tăng cường sự di chuyển lân cận. Các cuộc khảo sát về khả năng đo lại cho thấy rằng hơn một phần ba số chuyến đi trong thành phố có thời lượng dưới 10 phút và 76% trong số

này được thực hiện bằng các phương thức vận tải không có động cơ. Với dân số 1.664.182 người được phân bố trên 73 khu phố, Hình 5 và Bảng 1 thể hiện xem danh sách đầy đủ các mã khu phố và tên của Barcelona. Vùng lân cận đóng vai trò như một đơn vị lãnh thổ để quy hoạch các cơ sở và dịch vụ địa phương của thành phố.

 

Hình 5: Thành phố Barcelona và 73 khu phố

Bảng 1: Các tiện ích xã hội và thời gian tiếp cận

Chức năng       Tiện ích           Thời gian tiếp cận 

(phút)

Chăm sóc        Sức khỏe         10

            Các dịch vụ xã hội      15

            Trung tâm ban ngày    10

Giáo dục          Giáo dục mầm non      5

            Giáo dục tiểu học        5

            Giáo dục trung học     10

Cung cấp         Siêu thị            10

            Thị trường       10

            Thực phẩm tươi sống  5

            Phi ăn hàng ngày        5

            Dịch vụ ăn uống          5

            Các dịch vụ khác        5

Sự giải trí        Trình diễn        10

            Thư viện          15

            Trung tâm hành chính 10

            Sân chơi trẻ em           5

            Cơ sở thể thao 10

            Quảng trường và công viên > 1.000m2          5

            Quảng trường và công viên > 10.000m2        5

Giao thông công cộng

và không có động cơ   Vận tải nhanh tập thể  10

            Xe buýt ngày   5

            Xe buýt đêm    10

            Trạm xe đạp dùng chung        5

            Làn đường dành cho xe đạp    5

 

Trong những năm gần đây, chính quyền Barcelona tập trung vào việc tạo ra một mạng lưới “những con phố và quảng trường xanh” trên toàn thành phố, bằng cách tạo điều kiện cho một số đường phố được giải phóng giao thông đường bộ và ưu tiên cho người đi bộ.

Cách tiếp cận này đang được thử nghiệm trên toàn quận Eixample, nơi cần thiết kế lại 21 đường phố (với tổng chiều dài 33km) và 21 quảng trường tại giao lộ của các đường phố này (với tổng diện tích bề mặt là 3,9ha). Những đường phố và quảng trường này sẽ không bị cấm xe cộ qua lại; các phương tiện sẽ được phép lưu thông với tốc độ tối đa 10 km/h, đảm bảo ưu tiên cho người đi bộ và người đi xe đạp được phép sử dụng toàn bộ mặt đường. Trong các quảng trường, ô tô sẽ không thể đi cùng chiều mà sẽ buộc phải rẽ sang trái hoặc phải.

Mục đích là cung cấp cho Eixample 33,4ha khu vực dành cho người đi bộ mới và 6,6ha diện tích cây xanh đô thị. Bằng cách này, mỗi người dân trong quận sẽ có một quảng trường hoặc con đường xanh cách nhà mình 200m.

 

Hình 6: Mạng lưới đường phố và quảng trường xanh đề xuất cho quận Eixample (Nguồn: https://ajuntament.barcelona.cat/superilles/en)

5.         Một số vấn đề chính khi áp dụng mô hình Đô thị 15 phút ở các nước

Mô hình "đô thị 15 phút" mang lại một tầm nhìn hấp dẫn về tương lai của quy hoạch đô thị, nơi cư dân có thể tiếp cận mọi nhu cầu hàng ngày của mình trong vòng 15 phút đi bộ hoặc đi xe đạp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi thành phố hiện hữu thành mô hình này không phải không gặp thách thức. 1. Quy hoạch và Quy định đô thị: Nhiều thành phố có hệ thống quy hoạch và quy định đã lỗi thời không phù hợp với mô hình "đô thị 15 phút". Việc thiếu linh hoạt trong quy hoạch có thể cản trở sự chuyển đổi không gian đô thị và sử dụng đất.

2. Phản đối từ cộng đồng và doanh nghiệp: Một số cộng đồng và doanh nghiệp có thể phản đối các biện pháp như hạn chế xe hơi hay thay đổi mục đích sử dụng đất, lo sợ rằng điều này sẽ ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế hoặc giảm sự tiện lợi.

3. Tài chính và đầu tư: Việc phát triển cơ sở hạ tầng mới và cải tạo không gian đô thị đòi hỏi một lượng đầu tư đáng kể mà không phải tất cả thành phố đều có khả năng chi trả.

4. Bất bình đẳng và Tiếp cận: Mô hình "đô thị 15 phút" cần được thiết kế để đảm bảo công bằng và tiếp cận, tránh tình trạng chỉ những khu vực giàu có mới có thể hưởng lợi từ mô hình này, còn các cộng đồng có thu nhập thấp lại bị bỏ lại phía sau.

6. Đô thị 15 phút và những lưu ý mang tính chiến lược trong công tác quy hoạch phát triển đô thị ở Việt Nam

Việt Nam đang trải qua quá trình đô thị hóa nhanh chóng, với các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM chứng kiến sự tăng trưởng dân số và phát triển đô thị mạnh mẽ. Trong bối cảnh này, việc áp dụng mô hình "đô thị 15 phút" có thể mang lại nhiều lợi ích, từ việc cải thiện chất lượng cuộc sống đến việc giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường. Dưới đây là một số gợi ý giải pháp về chính sách và quy hoạch để hỗ trợ việc triển khai mô hình này tại Việt Nam.

6.1       Cập nhật và linh hoạt hóa quy hoạch đô thị

Việt Nam cần cập nhật các quy hoạch đô thị hiện hành để phản ánh mục tiêu của mô hình "đô thị 15 phút", bao gồm việc tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ và tiện ích, cũng như tối ưu hóa không gian sống cho phép di chuyển bằng phương tiện không gây ô nhiễm.

Linh hoạt hóa quy định sử dụng đất: Chính phủ cần linh hoạt hóa quy định sử dụng đất để khuyến khích sự phát triển của các dịch vụ đa dạng trong cùng một khu vực, giúp cư dân có thể tiếp cận tất cả nhu cầu hàng ngày mà không cần di chuyển xa.

Yêu cầu quy hoạch chuẩn theo đơn vị ở mà Việt Nam đang áp dụng, trong phạm vi đơn vị ở ưu tiên giao thông xe đạp và đi bộ

6.2       Phát triển cở sở hạ tầng giao thông đa dạng

Mạng lưới giao thông đa dạng: Xây dựng và nâng cấp mạng lưới đường đi bộ và đường xe đạp, cũng như cải thiện hệ thống giao thông công cộng, để khuyến khích cư dân sử dụng các phương tiện di chuyển bền vững.

Cải thiện hạ tầng giao thông công cộng: Đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng hiện đại và hiệu quả, bao gồm xe buýt nhanh (BRT), tàu điện ngầm, và tàu điện trên cao, để cung cấp một lựa chọn thay thế hấp dẫn cho việc sử dụng xe cá nhân.

6.3       Khuyến khích phát triển đô thị xanh

Xây dựng đô thị xanh: Tạo điều kiện cho việc xây dựng các công trình xanh, bao gồm mái nhà xanh, tường cây, và công viên đô thị, để cải thiện chất lượng không khí và tạo không gian xanh cho cư dân.

Quy hoạch không gian công cộng: Phát triển không gian công cộng như quảng trường, công viên, và khu vui chơi để khuyến khích hoạt động cộng đồng và tạo điều kiện cho lối sống khỏe mạnh.

6.4       Tham gia cộng đồng và phát triển kinh tế địa phương:

Thúc đẩy tham gia cộng đồng: Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong quá trình quy hoạch và phát triển đô thị, từ đó đảm bảo rằng các dự án và chính sách phản ánh nhu cầu và mong muốn của cư dân.

Phát triển kinh tế địa phương: Hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng như các sáng kiến kinh tế cộng đồng, để tạo ra việc làm và dịch vụ đa dạng ngay trong khu vực cư trú, từ đó giảm nhu cầu di chuyển xa.

Việc triển khai mô hình "đô thị 15 phút" tại Việt Nam đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp, và cộng đồng. Bằng cách áp dụng các gợi ý giải pháp về chính sách và quy hoạch, Việt Nam có thể tạo ra các đô thị bền vững, thân thiện với môi trường và đáng sống, nơi mọi cư dân đều có thể tiếp cận nhu cầu hàng ngày một cách dễ dàng và hiệu quả. Đây không chỉ là một bước tiến quan trọng hướng tới việc cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị mà còn là một phần của nỗ lực toàn cầu nhằm đối phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững.

 

Kết luận

Trong giai đoạn hiện nay, khi mà sự phát triển đô thị đang diễn ra với tốc độ chưa từng có, cùng với đó là những vấn đề cấp thiết liên quan đến môi trường và chất lượng sống trong các khu vực đô thị, mô hình "đô thị 15 phút" đã trở thành một giải pháp đáng chú ý. Mô hình này không chỉ nhằm giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường bằng cách hạn chế việc sử dụng xe cộ cá nhân và khích lệ việc đi bộ cũng như đi xe đạp, mà còn tập trung vào việc cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách tăng cường tiện ích và dịch vụ cộng đồng có thể tiếp cận dễ dàng.

Mô hình "đô thị 15 phút" tạo điều kiện cho một cộng đồng đa dạng và phản ánh giá trị cũng như nhu cầu của người dân, qua đó thúc đẩy sự gắn kết và tương tác xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai thành công mô hình này không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Các thách thức từ việc cập nhật quy hoạch đô thị đến việc đảm bảo tiếp cận công bằng cho mọi cư dân đều yêu cầu sự nỗ lực liên tục từ chính phủ, các nhà quy hoạch và cộng đồng.

Đặc biệt, tại Việt Nam, việc áp dụng mô hình này cần được điều chỉnh cho phù hợp với từng điều kiện cụ thể của các thành phố và khu vực. Điều này bao gồm việc chú trọng phát triển cơ sở hạ tầng giao thông đa dạng, thúc đẩy xây dựng đô thị xanh, và khuyến khích phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Qua đó, mô hình "đô thị 15 phút" không chỉ giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn mở ra cơ hội cho tương lai đô thị tại Việt Nam, hướng tới một môi trường sống chất lượng cao và thân thiện với môi trường.

Thành công của mô hình này phụ thuộc vào sự cam kết và hợp tác giữa tất cả các bên liên quan, từ chính phủ, doanh nghiệp đến cộng đồng dân cư. Việc chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và tối ưu hóa nguồn lực sẽ là chìa khóa để giải quyết thách thức và khai thác tiềm năng của mô hình này. "Đô thị 15 phút" không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường và xã hội hiện tại mà còn tạo nền móng cho một tương lai bền vững cho thế hệ tiếp theo.

 

 

 

Tài liệu tham khảo

1.         Khavarian-Garmsir, A.R. , Sharifi, A.b, , Sadeghi, A. The 15-minute city: Urban planning and design efforts toward creating sustainable neighborhoods.  Cities 132 (2023) 104101 [www.elsevier.com/locate/cities]        

2.         Pozoukidou, G., Chatziyiannaki, Z. 15-Minute City: Decomposing the New Urban Planning Eutopia. Sustainability 2021, 13, 928. https://doi.org/10.3390/su13020928

3.         Amir Reza Khavarian-Garmsir, Ayyoob Sharifi, Mohammad Hajian Hossein Abadi, Zahra Moradi.   From Garden City to 15-Minute City: A Historical Perspective and Critical Assessment. Land 2023, 12(2), 512;  [https://doi.org/10.3390/land12020512.

4.         Carles Ferrer-Ortiz, Oriol Marquet, Laia Mojica and Guillem Vich. Barcelona under the 15-Minute City Lens: Mapping the Accessibility and Proximity Potential Based on Pedestrian Travel Times. Smart Cities 2022, 5, 146–161. https://doi.org/10.3390/smartcities5010010.

5.         Luca Stariccoa, Elisabetta Vitale Brovarone. Livable neighborhoods for sustainable cities: Insights from Barcelona. XXV International Conference Living and Walking in Cities - New scenarios for safe mobility in  urban areas (LWC 2021), 9-10 September 2021, Brescia, Italy https://doi.org/10.1186/s12966-021-01243-3.

6.         Lukar E. Thornton, Ralf Dieter Schroers, Karen E. Lamb, Mark Daniel, Kylie Ball, Basile Chaix, Yan Kestens, Keren Best, Laura Oostenbach and Neil T. Coffee. Operationalising the 20-minute neighbourhood. Thornton et al. Int J Behav Nutr Phys Act (2022) https://doi.org/10.1186/s12966-021-01243-3.